Polska sztuka na zagranicznych aukcjach: 11 października 2022

Stanisław Wyspiański (1869-1907)
„Wnętrze [Dziewczynka za oknem]”
litografia na papierze, 88 x 63 cm
Winterberg Auktionen, Heidelberg – Niemcy, 22 października 2022, cena wywoławcza: 1.400 EUR

Jedna z najsłynniejszych grafik autorstwa Stanisława Wyspiańskiego – kompozycja która stanowiła górną, część odbitego z dwóch płyt, plakatu reklamującego wystawę sztuki polskiej w wiedeńskim Hagenbundzie. Prostsza wersja kompozycji znalazła się na afiszu z 1899, zapraszającym na odczyt Stanisława Przybyszewskiego, połączony z przedstawieniem Maurycego Maeterlincka Wnętrze (Dziewczynka za oknem).

Pracę odbił Zakład Litograficzny „A. Pruszyński”, prowadzony wówczas przez następcę i syna Aureliusza – Zenona Pruszyńskiego. Tym afiszem Wyspiański zapoczątkował nowoczesny plakat teatralny i jest uważany za prekursora tej sztuki w Polsce. Zdzisław Kępiński pisał: „Afisz na „Wnętrze” Maeterlincka pomyślał malarz jako obraz młodziutkiej panienki zaglądającej przez okno do wnętrza jakiegoś mieszkania. Klamka ramy okiennej widoczna od strony widza informuje jednoznacznie, że dziewczę zagląda z zewnątrz. Usiłując przejść szybę przyciska do niej nos i czoło, kładzie na niej dłonie dziecinnym odruchem zdradzającym naiwność, a zarazem zafascynowanie widokiem. Na co patrzy?- Na nas. Jej wzrok zagłębia się prosto w nasze oczy.” Gorąco polecamy!

Adam Marczyński (1908-1985)
„Kompozycja zmienna I x E”
technika własna (relief), 110 x 61 cm
Nye & Company, Bloomfield – Stany Zjednoczone, 19 października 2022, estymacja: 1.000 – 1.500 USD

Praca którą można oceniać dwojako – z jednej strony jest to bardzo charakterystyczna i subiektywnie efektowna kompozycja autorstwa słynnego, krakowskiego artysty – członka I i II Grupy Krakowskiej, wybitnego profesora krakowskiej ASP (do jego uczniów należał m.in. Franciszek Starowieyski) – Adama Marczyńskiego. Z drugiej strony jest to dzieło do którego sfałszowania należałoby zatrudnić raczej zdolnego stolarza, a nie malarza. W naszej ocenie autentyczność (samej pracy jak i dość istotnej nalepki wystawowej) nie budzi zastrzeżeń, cena jest bardzo atrakcyjna, zatem polecamy!

Leopold Pilichowski (1869-1934)
„Zafrasowany Żyd”
olej na płótnie, 47 x 23 cm
Matsart Auctioneers and Appraisers LTD., Jerozolima – Izrael , 19 października 2022, cena wywoławcza: 18.000 USD

Leopold Pilichowski był jednym z pierwszych polskich malarzy, którzy poszukiwali narodowej tożsamości Żydów, był również znakomicie wykształconym artystą (zaczynał w klasie Wojciecha Gersona by kontynuować naukę w Monachium i Paryżu). Jego prace z końca XIX i początku XX wieku zachwycają akademickim warsztatem oraz znakomitym światłocieniem. Powyższa praca pomimo niewątpliwych walorów artystycznych ma w naszej ocenie całkowicie przeszacowaną wycenę (opartą zapewne na wynikach z polskiego rynku aukcyjnego gdzie zdarzają się wyceny olejnych prac Pilichowskiego zaczynające się od poziomu 6 tysięcy złotych a kończące na 280 tysiącach zł). 

Marian Mokwa (1889-1987)
„Łódź na bałtyckiej plaży”
olej na płótnie, 40 x 50 cm
Auktionshuset Kolonn, Sundbyberg – Szwecja, 17 października 2022, aktualna cena: 100 EUR

Marian Mokwa jest bez wątpienia jednym z najbardziej znanych i rozpoznawalnych polskich marynistów – z tego też powodu jego prace od dawien dawna są fałszowane. W tym przypadku mamy do czynienia z falsyfikatem uzyskanym przez dosygnowanie anonimowej pracy nie mającej stylistycznie nic wspólnego z twórczością Mokwy. Dodatkowo techniczna ciekawostka – szwedzki dom aukcyjny zastosował swoistą tarczę ochronną przed ewentualną reklamacją – praca opisana jest w katalogu jako dzieło Mariama Mokwy (celowo przekręcone imię oraz brak dat życia). Odradzamy!

Jerzy Kossak (1886-1955)
„Polowanie par force”
olej na tekturze, 41 x 51 cm
Auktionshaus OWL, Bad Driburg – Niemcy, 22 października 2022, cena wywoławcza: 1.200 EUR

Nie mamy wątpliwości, że nie jest to praca autorstwa Jerzego Kossaka, a co najwyżej naśladownictwo które mogło powstać w najlepszym wypadku w połowie XX wieku (na co wskazywałyby użyte materiały i charakterystyczna, krakowska rama z pierwszych dekad PRL). Oprócz wielu błędów (w szczególności na dalszych planach) nie pojawiających się w pracach Jerzego Kossaka obraz zwieńczony jest mozolnie przepisywaną sygnaturą, niepodobną do rękopisu Jerzego Kossaka. Odradzamy!