1. Jego matka była artystką.

Profesor Krystyna Wróblewska (z domu Hirschberg) była wybitną graficzką, uczennicą Ludomira Ślendzińskiego oraz Jerzego Hoppena. To ona stała się pierwszą nauczycielką Andrzeja Wróblewskiego, którego wprowadziła w tajniki drzeworytu. Pierwsza zachowana grafika artysty pochodzi z 1944 roku, przedstawia ludzką czaszkę.

Mężem Krystyny Wróblewskiej był wykładowca prawa karnego na Uniwersytecie im. Stefana Batorego w Wilnie. Czternastoletni Andrzej Wróblewski widział śmierć swojego ojca, który w 1941 roku podczas rewizji zmarł na zawał serca. Artysta w 1953 roku stworzył niezbyt dziś znany obraz o tytule Rewizja-Aresztowanie. Moją uwagę przykuwa przerażona twarz dziecka, patrząca na stojącą przy łóżeczku postać ubranego na czarno mężczyzny. Często spotyka się stwierdzenie, iż malarstwo Wróblewskiego jest także próbą zmierzenia się z jego osobistą traumą. W 1945 roku Krystyna Wróblewska wraz z synami (Andrzej Wróblewski miał starszego o półtora roku brata Jerzego) wsiadła do pociągu dla repatriantów i udała się do Krakowa. Tam podjęła próbę stworzenia nowego życia dla siebie oraz swoich dzieci, jednak wydarzenia z Wilna odbiły na nich nieodwracalne piętno.

Aby przyjrzeć się z bliska postaci Krystyny Wróblewskiej, polecam sięgnąć po pozycję Małgorzaty Kozłowskiej Życie dłutem wyżłobione. Twórczość Krystyny Wróblewskiej (1904-1994) znajdującą się w II tomie ARCHIWUM SZTUKI POLSKIEJ XX WIEKU.

2. Studiował równocześnie na wydziale malarstwa i rzeźby ASP oraz historii sztuki UJ.

Po zdaniu matury w 1945 roku, Andrzej Wróblewski zapisał się od razu na dwa kierunki, aby połączyć studia teoretyczne z praktyką. Dwa lata później, w ramach wymiany studenckiej, miał okazję wyjechać do Holandii, gdzie przez pół roku zwiedzał Amsterdam, Hagę, czy Rotterdam. Odbył także podróż do Danii i Szwecji. Zwiedził także Nadrenię, Norymbergę oraz Pragę. Po powrocie do Krakowa wygłosił odczyty na temat sztuki holenderskiej. Zainspirowany podróżą, napisał artykuł o malarstwie Chagalla. Wysoko oceniona praca magisterska z historii sztuki Początki krajobrazu w sztuce niderlandzkiej XV-XVII wieku nie przekonała artysty do rozpoczęcia kariery naukowej, ponieważ jego temperament skłaniał go raczej do bezpośrednich działań artystycznych.

3. Był twórcą Grupy Samokształceniowej.

W ramach buntu przeciw profesorom krakowskiej ASP, Andrzej Wróblewski wraz z przyjaciółmi założył Grupę Samokształceniową. Wróblewski jako przywódca i główny ideolog wraz z Konradem Nałęckim, Przemysławem Brykalskim, Witoldem Damasiewiczem i Andrzejem Wajdą pragnęli przeciwstawić się estetyce koloryzmu na rzecz sztuki czytelnej i zaangażowanej. Wróblewski nazwał doktrynę kapistowską „formalistyczną” i „schyłkową”, a sposób pracy wykładowców „aspołecznym”. Ogłosił także artykuł programowy dla Grupy Samokształceniowej oraz konieczność zreformowania Akademii. Jak można się domyślać, studenci nie znaleźli poparcia ze strony uczelni, a co więcej, musieli zderzyć się z niemałą falą krytyki.

Nie zdarzyło się, by młodzi decydowali, jak starsi mają ich wychowywać. Młode kurczątko nie może decydować o tym jak kury jaja powinny wysiadywać. Tak było, tak jest i tak będzie – tak artykuł skomentował ówczesny rektor Akademii, profesor Eugeniusz Eibisch.

Co więcej, płótna Grupy Samokształceniowej pokazane na Festiwalu Szkół Artystycznych w Poznaniu w 1949 roku, skłoniły krytyków do nazwania ich „neobarbarzyńcami”.

4. Przyjaźnił się z Andrzejem Wajdą.

W autobiografii reżysera o tytule Kino i reszta świata znajduje się cały rozdział poświęcony Andrzejowi Wróblewskiemu. Wajda, nim porzucił ASP w Krakowie na rzecz Szkoły Filmowej w Łodzi, miał okazję zaprzyjaźnić się z artystą, z którym połączyły go podobne poglądy na temat sztuki: Nasza młodzieńcza tęsknota do wyrażenia siebie zderzyła się z prawdziwymi trudnościami. Malarstwo kolorystyczne nie było naszym światem. Trzy jabłka, cebula i talerzyk, w których Cézanne zawarł tajemnicę istnienia, stawały się nam z dnia na dzień coraz bardziej obce i obojętne. Widzieliśmy wojnę z bliska. Wiedzieliśmy, że samolot, ucieleśnienie odwiecznych marzeń człowieka o skrzydłach, służy do zabijania, a karabin, dziecinna zabawka chłopców, zadaje straszliwe rany. Byliśmy uczestnikami wielkich przemian. Poznaliśmy niesprawiedliwość i upodlenie. Czy martwa natura przedstawiająca salaterkę wiśni może to wyrazić? To było nasze pytanie.

Swoją decyzję o zrezygnowaniu z krakowskiej ASP, Wajda również argumentował poprzez wpływ, jaki miało na niego malarstwo Wróblewskiego. Ponoć, gdy Andrzej Wajda zobaczył stworzone przez przyjaciela Rozstrzelanie, stwierdził, że musi poszukać dla siebie innej niż malarstwo drogi. Być może wtedy zrozumiałem, że nasze pokolenie jest pokoleniem synów, którzy muszą opowiedzieć los swoich ojców, bo umarli nie mogą już mówić.

Od 28 czerwca do 11 października 2015 roku w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie, miała miejsce wystawa o tytule Wróblewski według Wajdy. Jeżeli zaciekawił Państwa temat przyjaźni między tymi artystami, zachęcam do zapoznania się z katalogiem o tym samym tytule pod redakcją Anny Król. Nie zapominajmy, iż wspomniane muzeum to powstało właśnie z inicjatywy reżysera.

5. Obrazy Andrzeja Wróblewskiego pojawiają się w filmie Wszystko na sprzedaż.

Wszystko na sprzedaż to tytuł filmu Andrzeja Wajdy z 1968 roku. Mimo, iż głównym tematem filmu jest tragiczna śmierć aktora Zbigniewa Cybulskiego, reżyser przytoczył także wspomnienie o Wróblewskim, ukazując jego dzieła w galerii, po której przechadza się Andrzej Łapicki. Grająca rolę Beaty, Beata Tyszkiewicz oznajmia, że nie chce znowu oglądać tych dzieł, ponieważ są okrutne.

Źródła:

• Wajda, Kino i reszta świata, Znak, Kraków 2000
• Michalski, Andrzej Wróblewski nieznany, Kraków 1993
• Andrzej Wróblewski, w: Wielcy malarze. Ich życie, inspiracje, dzieło, nr 108