Krakowskim szlakiem Jacka Malczewskiego – ul. Karmelicka 32

Jacek Malczewski bywał bardzo postępowy. Robił coś, co przez pokolenie przed nim było uważane za sprowadzanie dziewcząt na bezdroża. Co takiego robił artysta, że niektórzy bali się o porządek społeczny?

Podworzec ul. Karmelicka 32, Wyższe Kursy dla Kobiet i przyjaźń Malczewskiego z Michaliną Janoszanką.

W kamienicy przy ulicy Karmelickiej, w podworcu, ukrytym przed niewtajemniczonymi, działy się kiedyś “straszne” rzeczy. Robiono coś, co było bardzo śmiałe i postępowe, czyli uczono kobiety. Wiele osób wciąż uważało, że studiowanie i praca płci pięknej zagraża porządkowi społecznemu. Wprowadza zagrożenie dla rodzin. Do tego w 1892 roku opisano nieuleczalną chorobę Anorexie scholastica, dotykającą tylko kobiety. Była to choroba, na którą zapada się na skutek nadmiernej edukacji. Bo przecież nauka kobiecie szkodzi.

Pomimo tych przekonań, świat, a nawet Kraków, powoli się zmieniał. Działała początkowo prywatna, a później miejska szkoła dla kobiet. Były to Wyższe Kursy dla Kobiet im. A. Baranieckiego. Zajęcia odbywały się w Domu Nauczycielek przy ul. Karmelickiej 32 w podworcu. To bardzo ważne miejsce w historii polskich artystek. Na początku XX wieku kobiety wciąż nie mogły studiować w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Zmieniło się to dopiero w 1918 roku. Przedtem artystki szkoliły się przede wszystkim na Wyższych Kursach dla Kobiet Baranieckiego. Przez pewien czas uczył tutaj także Jacek Malczewski.

Ten znany artysta uczył tutaj między innymi koleżankę swojej córki, Michalinę Janoszankę. Znali się już wcześniej, bo Michalina była częstym gościem w domu Malczewskich. Żona Malczewskiego i koleżanka córki były skoligacone (siostra Marii Malczewskiej była żoną wujka Michaliny). Dziewczyna stała się jego muzą, jedną z ulubionych modelek oraz autorką biografii malarza. Czy poznali się lepiej w domu czy w szkole, nie wiadomo. Znali się od najmłodszych lat dziewczyny, a w ostatnim okresie życia artysty stali się sobie bardzo bliscy. Przez pewien czas była ulubioną modelką, a nawet przyjaciółką i powiernicą. To właśnie ją możemy zobaczyć na obrazie “Prządka”, który został w tym roku wylicytowany za rekordową kwotę ponad 6,7 miliona złotych.

Karmelicka 32 z zewnątrz wygląda elegancko, jednak nie ma na niej historycznych tablic. Nic nie przypomina o tym, że w drugiej linii tego adresu kobiety w Krakowie mogły rozwijać swoje talenty artystyczne i wreszcie się uczyć. Nic nie przypomina też osobistych historii, takich jak przyjaźń dwojga artystów, Jacka Malczewskiego i Michaliny Janoszanki. Ciekawe jakie jeszcze przyjaźnie rozwinęły się pod tym adresem.