Krakowskim szlakiem: „Widok z Wawelu” Saturnina Świerzyńskiego

Jak przeprawiano się do Dębnik, zanim wybudowano most Dębnicki? Jaki budynek stał w miejscu dzisiejszego Jubilata? Obraz z 1876 roku da nam odpowiedź.

Bulwary wiślane i obraz Saturnina Świerzyńskiego przedstawiający widok z Wawelu w kierunku zachodnim.

Mosty są dla nas taką oczywistą oczywistością, że trudno wyobrazić sobie życie w mieście bez nich. Jednak ludzie przez wieki jakoś przeprawiali się przez Wisłę. Obraz Saturnina Świerzyńskiego pokazuje między innymi barki i przepływanie pod Wawelem w kierunku Dębnik i z powrotem. Po drugiej stronie, przy przeprawie stał dworek, nazywany ze względu na swoje położenie, Przy Przewozie. Już nie istnieje, został tylko na obrazie. Artysta uwiecznił w swojej pracy też inne szczegóły okolicy, które są już historią.

Saturnin Świerzyński (1820-1885) „Widok Krakowa”, 1876 rok, źródło: Muzeum Narodowe w Krakowie

Dwa niepozorne budynki po prawej stronie obrazu bardzo mnie interesują. Pierwszy, z daleka wyglądający jak mała drewniana budka budynek, to rogatka miejska. W tym miejscu kończył się Kraków i w latach 1847-1909 było pobierane cło, czyli podatek od towarów sprowadzanych do miasta. To po 1909 roku Kraków się powiększył, a Zwierzyniec stał się jego dzielnicą. Wcześniej był podkrakowską wsią.

Naprzeciwko rogatki stał dworek, nazywany Dworem Pod Pawiem. Piękny, klasycystyczny budynek, z łamanym polskim dachem nie ostał się do dziś. W połowie XX wieku był w kiepskim stanie i został sprzedany Powszechnej Spółdzielni Spożywców. Podobno rodzina zarobiła na sprzedaży dworku i działki kwotę, która pozwoliła na zakup Wartburga. Interes życia.

PSS wykorzystało ten interes i to miejsce, aby uczcić jubileusz 50-lecia Spółdzielni Spożywców w Krakowie. Jak uczcić rocznicę powstania sklepów? Budując największy sklep w mieście! Tak właśnie powstał budynek o adekwatnej nazwie Dom Handlowy “Jubilat”. Jego otwarcie było taką sensacją, że w lipcu 1969 roku, przez pierwsze dni funkcjonowania, handel w “Jubilacie” odbywał się pod nadzorem służb porządkowych.

Rzeka niby ta sama, jej kształt czy widoczny w oddali Kopiec Kościuszki pokazują, że nie wszystko się zmienia. Jednak przechodząc obok tego obrazu, który często eksponowany jest w Muzeum Niepołomickim w Zamku Królewskim, można nie skojarzyć, że to przecież bardzo znane miejsce wszystkim krakusom. Może i brakuje zadbanych bulwarów, mostu czy Jubilata, jednak tak właśnie wyglądał widok z Wawelu sto pięćdziesiąt lat temu.