Krakowskim szlakiem Jana Matejki – rzeźba św. Cecylii w kościele Mariackim

Czy w krakowskim kościele Mariackim możemy zobaczyć żonę Jana Matejki? Do niedawna tak myślałam.

Rzeźba pod chórem muzycznym w kościele Mariackim

Kilka metrów od słynnego ołtarza Wita Stwosza, tuż pod małych chórem z organami, widać rzeźbioną głowę, ręce i część korpusu niewiasty. Trzyma w rękach nuty, ma rozwiane włosy i twarz pełną przejęcia. Ktoś powiedział mi, że Matejko, tworząc polichromię kościoła, uwiecznił tu swoją żonę i tak właśnie chciałam Wam napisać. Zaczęłam szukać źródeł, które by to potwierdziły. Niestety nie znalazłam. Za to układały mi się w głowie inne sprawy. Coś się tu nie zgadza.

Jest pewne prawdopodobieństwo, że to Teodora, żona Matejki. W końcu uwiecznił ją na kilku obrazach. Nie tylko na portretach czy szkicach. Na historycznym obrazie “Zygmunt August z Barbarą na dworze radziwiłłowskim w Wilnie” z 1867 roku królewska ukochana ma twarz żony artysty. Dwa lata wcześniej Teodora “wystąpiła” na obrazie jako wnuczka Wita Stwosza, a kilka lat później królowa Bona miała jej twarz na “Hołdzie Pruskim”. Znając tę część historii, moglibyśmy wnioskować, że w kościele Mariackim znów uwiecznił ukochaną żonę. Tylko musimy wziąć pod uwagę, kiedy przyozdabiał tę świątynię.

Prace w prezbiterium kościoła Mariackiego zakończono w marcu 1890 roku. Czyli osiem lat po rozpoczęciu leczenia Teodory w zakładzie psychiatrycznym. Dora, która zawsze była uważana za osobę co najmniej trudną, coraz częściej stawała się dla swoich bliskich wręcz nieznośna. W kolejnych latach nie mieszkała już z mężem na Floriańskiej, tylko naprzemiennie w wynajętym mieszkaniu, Krzesławicach albo kolejnych lecznicach. Małżeństwo w zasadzie przestało istnieć, zamieniając się w urzędowe przepychanki, Teodora próbowała uzyskać świadectwo zdrowia, Jan dążył do uznania jej za niepoczytalną.

Dlatego osobiście bardziej skłaniam się ku opinii, że niewiasta uwieczniona w kościele mariackim to jedna z córek Jana Matejki: Helena albo Beata. To jak wyglądają, możemy poznać z portretów wykonanych w 1883 roku, czyli siedem lat przed ozdabianiem kościoła. Według mnie widać wyraźne podobieństwo pomiędzy rzeźbą w kościele a wizerunkami córek. Teodora chyba miała mniejszy nos. Polecam pójść i ocenić samemu.