Podatki na rynku sztuki

Z dniem dzisiejszym rozpoczynamy nowy cykl na temat opodatkowania transakcji na rynku dzieł sztuki. W pierwszej kolejności rozpatrzymy podatkowe aspekty sprzedawania przez osobę fizyczną dzieła sztuki, będącego własnością tej osoby od dłuższego czasu. Z własnego doświadczenia mogę zaznaczyć, że jest to najprawdopodobniej najczęstszy typ transakcji na polskim rynku dzieł sztuki.

Osoba fizyczna dokonująca sprzedaży dzieła sztuki poza prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą, np. z prywatnej kolekcji, może w pewnych sytuacjach uniknąć opodatkowania takiej sprzedaży podatkiem dochodowym. Nie podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym odpłatne zbycie dzieł sztuki, które nastąpiło po upływie pół roku licząc od końca miesiąca, w którym osoba ta nabyła dzieło sztuki i nie było to zbycie dokonane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Artykuł. 10 ust. 1 pkt 8 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
1. Źródłami przychodów są:
(…)
8) odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:
(…)
d) innych rzeczy,
– jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany

Analiza i interpretacja powyższego artykułu pozwala jednoznacznie stwierdzić, że sprzedaż rzeczy ruchomej (jaką są m.in. dzieła sztuki), używanej ponad pół roku nie jest źródłem przychodów podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Innym przypadkiem wynikającym z interpretacji cytowanego powyżej artykułu jest sprzedaż dzieła sztuki posiadanego krócej niż pół roku – wówczas będzie stanowić źródło przychodu z odpłatnego zbycia rzeczy, uwzględniane do ustalenia dochodu do opodatkowania.

W tym miejscu warto jednak zaznaczyć jedną bardzo istotną kwestię – sprzedaż dzieł sztuki spełniających powyższe kryterium nie może być prowadzona przez osobę fizyczną w sposób zorganizowany, ciągły i z nastawieniem na zysk, gdyż wtedy będzie nosiła znamiona pozarolniczej działalności gospodarczej i należało będzie zaliczać je do przychodów z działalności gospodarczej. Oznacza to, że jednorazowe lub sporadyczne sprzedanie dzieła sztuki wchodzącego w skład własnej kolekcji powyżej pół roku nie będzie przychodem do opodatkowania, natomiast jeśli będzie to już wielokrotne zbywanie dzieł sztuki kupowanych w celach spekulacyjnych (nawet jeśli stanowiły one własność podatnika powyżej pół roku) będzie wtedy nosiło już znamiona prowadzenia działalności gospodarczej, która powinna zostać opodatkowana we właściwy sobie sposób.

Niezależnie od ustalenia konieczności opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych w przypadku sprzedaży zachodzi obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych) – podstawą opodatkowania jest w tym przypadku cena sprzedaży (która może być weryfikowana przez organ podatkowy – ponieważ powinna być wartością rynkową), a stawka podatku wynosi 2% ceny sprzedaży. Z tego podatku zwolnione są umowy sprzedaży, jeśli podstawa opodatkowania nie przekracza 1000 zł. Obowiązek uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych istnieje niezależnie od obowiązku zapłaty podatku dochodowego, a zgodnie z Art. 4 pkt 1. obowiązek podatkowy ciąży na kupującym.